روزه در آينه اديان و مكاتب(2)

آئين يهود

در آئين يهود روزه جزئي از مجموعه اعمالي است كه يك يهودي براي ذليل ساختن تن و رنجور ساختن آن انجام مي دهد.
قوم يهود براي اظهار عجز و تواضع در حضور خدا، روزه مي گرفتند تا بدين وسيله به گناهان خود اعتراف كنند و با توبه، رضاي حضرت اقدس الهي را تحصيل نمايند.
در كتابهاي عهد قديم، از روزه داشتن انفرادي افرادي همچون داود، عزرا، الياس، دانيال و ديگران سخن گفته كه بيانگر يك ارب ديني، براي نيل به هدف مورد نظر درميان يهوديان بوده است. در كتاب عهد قديم آمده است كه موسي پيش از دريافت الواح عهد از يهوه، چهل شبانه روز در كوه سينا روزه گرفت و از خوردن و آشاميدن پرهيز كرد. داوود در هنگام بيماري پسرش از بتشابع زن اوريا، روزه گرفت. يهوشافط پس از پيروزي يهوديه بر موآبيها و عمونيان چهل روز روزه گرفت. يوئيل و يونس نيز براي دور كردن خشم خدا، به مردم دستور به روزه گرفتن دادند. مردخاي و استر نيز كه از ديگر شخصيت هاي عهد عتيق هستند، پس از فرمان هامان، وزير اخشورش براي قتل عام يهوديان چندين شبانه روز روزه گرفتند.1
براساس يك طبقه بندي روزههاي مرسوم در آيين يهود را مي توان به سه طبقه اصلي تقسيم كرد:
1. روزه هاي حكم شده در كتاب مقدس يا روزه هاي ايجاد شده به مناسبت يادآوري وقايع مطرح شده در كتاب مقدس. مانند روزه يوم كيپور، روزه نهم آو، روزه 17 تموز و ... .
2. روزه هاي تعيين شده از سوي "ربيها". مانند روزه اولين دوشنبه پس از عيد فصح، روزه آخر هر ماه موسوم به يوم كيپور كوچك و ... .
3. روزه هاي شخصي كه اشخاص در مناسبتهاي مختلف خصوصي به آن مبادرت مي كنند. اين روزهها وقت مشخصي ندارد و در زماني كه رخدادي براي كسي پيش مي آيد روزه مي گيرد. مانند روزه براي فوت والدين يا معلم، روزه عروس و داماد در روز ازدواجشان و ... .
روزه يهوديان در بعضي روزها مثل كيپور، از غروب آفتاب تا شامگاه روز بعد است، ولي مدت روزه در روزهاي ديگر از هنگام طلوع آفتاب تا شامگاه همان روز است. همچنين اگر يكي از روزه ها به استثناي روزه يوم كيپور با روز شنبه مصادف شود، روزه به يكشنبه موكول مي شود.

روزه هاي واجب

بر اساس يك طبقه بندي ديگر، روزههاي آيين يهود به واجب و مستحب تقسيم مي شود. روزههاي واجب اين دين عبارت است از:
1. روزه يوم كيپور: اين روزه كه مهمترين و معروفترين روزههاست، در روزهاي نهم و دهم ماه تشرين (نخستين ماه يهودي از سال يهودي) به مدت 25 ساعت است. هدف از اين روزه بخشش گناهان است كه دستور مستقيم خداوند در تورات درباره آن صادر شده است.
"براي شما قانون ابدي باشد كه در دهمين روز از ماه هفتم (عبري) جانهاي خود را رنج دهيد (روزه بگيريد) ... زيرا در اين روز براي شما طلب عفو مي شود .... (و در صورت توبه) از تمام خطاهايي كه نسبت به خداوند مرتكب شده ايد، مبرا مي شويد."2
ريشه اين روزه، به عفو بني اسرائيل از جانب خداوند در صحراي سينا بازمي گردد. حضرت موسي عليه السلام پس از ميقات چهل روزه در كوه سينا وقتي از تمرد گروهي از بني اسرائيل آگاه شد، چهل روز ديگر در بالاي كوه براي قوم خود طلب عفو كرد. وقتي موسي در دهم ماه هفتم از كوه پايين آمد، اين روز به عنوان روز كيپور يعني روز بخشش گناهان تعيين شد.
2. روزه سوگواري: اين روزه در 4 نوبت است كه پس از ويراني معبد بيت المقدس از طرف انبيا و علماي بني اسرائيل به نشانه سوگواري براي يهود واجب شد.
3. روزه استر: استر نوعي روزه است كه به منظور طلب حاجت و استجابت دعا صورت مي -گيرد.ريشه اين روزه به 2300 سال پيش در زماني كه يهوديان در ايران ساكن شده بودند، برمي گردد. در آن دوران يكي از وزراي خشايار شاه نقشه قتل عام يهوديان را طرح كرد كه با هوشياري استر و يكي از انبياي يهود به نام مُردخاي اين نقشه باطل شد. استر براي موفقيت در ابطال اين توطئه، از يهوديان ايران خواست كه 3 روز روزه بگيرند و از خداوند طلب بخشش و كمك نمايند. پس از آن، روزه استر به يادبود اين واقعه بر يهوديان واجب گشت.
4. روزه پوريم: اين روزه به شكرانه نجات از قتل عام گرفته مي شود.
5. روزه كدليا: روز سوم ماه تشرين، روزي است كه كدليا حاكم بيت المقدس با 82 تن از يهوديان در آتش سوخت.
6. روزه عقيبيا: در روز پنجم ماه تشرين كه به پاس گرامي داشت خاطره خاخام عقيبيا است، روزه واجب است. خاخام عقيبا كسي است كه او را مجبور به پرستش بت نمودند و او زير بار نرفت و آن قدر مقاومت كرد تا از گرسنگي درگذشت.
7. روزه عذاب: در زمان داوود پيامبر، خداوند بر بني اسرائيل غضب كرد، ايشان را به مرگ و قحطي تهديد نمود. يهوديان از ترس، آن روز را روزه مي گيرند.
8. روزه صدقيا: روز ششم از ماه حسوان، پس از آن كه بخت النصر اورشليم را تصرف كرد، فرزندان صدقيا را كشت و او صبر و تحمل نمود. يهوديان به پاس هم دردي با صدقيا (پادشاه يهود) روزه مي -گيرند.
9. روزه يهوياقيم: در بيستم ماه كليو ارمياي نبي پيشگويي اسارت يهود و ويراني بيت المقدس را كرد و توسط يهوياقيم پادشاه يهود به زندان افتاد.

روزه هاي مستحب

1. روزه آدينه پسح : اين روزه مختص پسران و مردان اول زاد خانواده است كه به يادبود ضربت خداوند به اول زادهاي مصريان، در آستانه خروج بني اسرائيل از مصر و مصونيت عبرانيان از اين ضربت صورت مي گيرد.
2. در ايام خاص از سال به ويژه ماه الول، روزهاي دوشنبه و پنجشنبه روزه گرفته مي شود.
3. روزهاي آدينه ماه نو عبري ( روز قبل از حلول ماه قمري).
4. عروس و داماد در روز عروسي يا روز قبل از آن به مناسبت شروع زندگي جديد و به منظور توبه از گناهان گذشته در صورت امكان روزه مي گيرند.
5. كسي كه خواب آشفته اي ديده است و آن را نشان بدي مي داند، روز بعد به خاطر كفاره گناهان و رفع مصيبت روزه مي گيرد.
6. برخي رسم دارند كه در سال روز درگذشت والدين خود يا سال روز درگذشت علماي عالي رتبه ديني روزه بگيرند.
7. در مواقع خاصي مانند احتمال وقوع بلاياي طبيعي يا بروز خشكسالي و نظاير آن، بنا به حكم مرجع ديني، روزه جماعتي، بر يهوديان منطقه اي خاص مقرر مي شود.

آداب و شرايط روزه

در شريعت يهود، كليه واجبات ديني براي دختران از سن 12 سالگي و براي پسران از 13 سالگي شروع گشته و اجباري است. بنابراين شرط سني در روزه نيز همين است.
كليه روزههاي واجب و مستحب يهود، از سپيده صبح تا تاريكي كامل هوا انجام مي شود به غير از روزهاي يُوم كيپور و روزه نهم آو كه 25 ساعت است و از غروب تا غروب است. اين 2 روزه استثناء هستند. در روزهها غير از خوردن و آشاميدن، هيچ گونه محدوديت ديگري اعمال نمي شود.
غير از روزه بزرگ يوم كيپور كه تاكيد ويژه اي بر انجام آن صورت مي گيرد، در همه روزهها بيماران، افراد ضعيف، زنان باردار يا شيرده از روزهها معاف هستند.
در ايام عيد و روزهاي شنبه و روزهاي اول ماه نو عبري، گرفتن روزه ممنوع است.
از ديگر آداب روزه در يهوديت مي توان به بيرون آوردن تورات ازجايگاه بدون پوشش اصلي، قرائت تورات، خواندن دعا و اعتراف به گناه، زيارت قبور، نواختن شوفار، خوابيدن روي زمين، خودداري از صحبت كردن و خودداري از شنيدن موسيقي اشاره كرد.

آيين صابئين

صابئين يا مندائيان (پيروان حضرت يحيي) در روزهاي ويژه اي از سال كه آنها را مبطل مي -نامند از خوردن گوشت، ماهي و تخم مرغ خودداري مي كنند. از جمله اين روزها 26، 27، 28، 29 و 30 ماه سمبلتا، روزهاي ششم و هفتم ماه دولا و روز دوم ماه هطيا است.
آنها روزه واقعي را روزه دار بودن اعضا و جوارح آدمي مي دانند. كه در كتاب كنزاربا يا صحف آدم، مقدسترين كتاب مندائيها آمده است :"اي مومنان، برايتان گفتم كه روزه بزرگ فقط نهي از خوردن و آشاميدن نيست بلكه ديدگانتان را از نگاههاي هيز و شيطاني و گوشهايتان را از شنيدن حرفهايي كه مردم در خانه خود مي زنند برحذر داريد و زبانهايتان را به گفتارهاي دروغ و ناپسند نيالاييد".
منبع: http://www.pegahhowzeh.com
/س